زرتشت خورگان" استاد مزدک که بود؟"

زرتشت خورگان که استاد مزدک بوده است از اهالی این شهر است که سالها در بیزانس (روم شرقی) بسر می‌‌برد و در آنجا با کتب فلسفی یونانی از جمله جمهوریت افلاطون آشنایی پیدا کرد و تحت تأثیر اندیشه مدینه فاضله افلاطون قرار گرفت. افکار زرتشت خورگان که بیشتر جنبه اقتصادی و اجتماعی داشت، توسط شاگردانش مزدک به جامعة ایرانی معرفی شد. می‏گویند بانی اصلی آیین مزدکی مردی زردشت نام از اهل فسا بود و به نوعی مانویت دعوت می‏کرد مخالف کیش رسمی مانوی. این مرد دعوت خود را در روم ظاهر کرد و سپس به ایران سفر کرد و به دعوت پرداخت. در روم این شخص به نام‏«بوندس‏»معروف بوده است. پس نتیجه‏ این می‏شود که فرقه مورد بحث ما یکی از شعب مانویه بوده که قرب دو قرن‏ قبل از مزدک در کشور روم تأسیس یافته و مؤسس آن یکنفر ایرانی زردشت‏ نام پسر " خورگان " از مردم " پسا " بوده است. .. از اشارات‏ مندرجه در کتب عربی چنین مستفاد می‏شود که زردشت (فسائی) پیشوایی بوده‏ که دعوت او فقط جنبه نظری داشته است، اما مزدک که مرد عمل بوده و به‏ قول طبری در نزد طبقه عامه خلیفه زردشت به شمار می‏آمده است، رفته رفته‏ نام مؤسس اصلی را تحت الشعاع قرار داد و در همان عهد خود، فرقه را به‏ اسم مزدکیه مشهور نمود .